Kol çevresi ve baldır çevresi ölçümlerinin malnütrisyon değerlendirilmesinde duyarlılık ve seçiciliği

Nurullah YÜCEL, Esad KARIŞIK, Hilal ÖZKAYA, Hasan Hüseyin EKER , Bülent SAKA, Mehmet Akif KARAN


Amaç:
Beslenme durumunun değerlendirilmesinin amacı, malnütrisyonun erken dönemdeki belirtilerini saptamak ve organ bozukluğu oluşturmadan, mortalite ve morbiditeye neden olmadan bunları önlemektir. Yaşlılarda malnütrisyonun erken dönemde saptanmasının sağlıklı yaşam üzerine olumlu etki sağlamaktadır. Antropometrik ölçümlerin kullanılmasında maliyeti düşüktür ve yaşlıya rahatsızlık vermemektedir. Bu nedenle yaşlı popülasyonda kullanılması tercih edilmektedir. Yaşlılarda malnütrisyon değerlendirilmesinde kol çevresi ve baldır çevresi antropometrik ölçümlerinin değerlendirilmesi amaçlandı.

Gereç ve Yöntem:
Bu çalışma 1-20 Mart 2012 tarihlerinde İstanbul Darülaceze Müdürlüğüne bağlı birimlerde kalan 612 yaşlı araştırmaya dahil edildi. Günlük yaşam aktivitelerinde tamamen bağımlı olan, yatağa bağımlı yaşlılar ile tekerlekli sandalye, “walker”, tripot, vb yardımcı alet kullanan yaşlılar çalışmaya alınmadı. Çalışmaya 60 yaş üstü 348 yaşlı alındı. Herhangi bir sebeple katılamayan ve testleri tamamlayamayanların haricinde, 195 (%63,93) erkek ve 110 (%36,07) kadın olmak üzere toplam 305 yaşlı ile çalışma tamamlandı. Yaşlılara ait demografik veriler, dosyalarından ve Darülaceze Otomasyon Sisteminden elde edildi. Beden Kitle İndeksi (BKİ) “Ağırlık (kg) / [boy(m)] 2“ formülü ile hesaplandı. BKİ<18.5 kg/m2 ise zayıf, BKİ 18.5-25 kg/m2 ise normal, BKİ 25-30 kg/m2 ise kilolu, BKİ 30-39 kg/m2 ise obez ve BKİ>40 kg/m2 ise morbid obez olarak kabul edildi. MNA verilerine göre malnütrisyon (MN) var, MN riski var ve MN yok olarak sınıflandırıldı. Kol ve baldır çevresi yaşlı sırt üstü yatarken ölçüldü. Kol ölçümlerinde erkelerde 23 cm ve altı; kadınlarda 22 cm ve altı malnütrisyon ve riski; baldır ölçümlerinde 31 cm ve altı değerler malnütrisyon ve riski olarak değerlendirildi. Elde edilen veriler SPSS 11.5 paket programı ile değerlendirildi.

Bulgular:
Çalışma kapsamına alınan yaşlıların; %19,01’i 60-64 yaş arası (Bronz Kuşak), %41,31’i 65-74 yaş arası (Gümüş Kuşak), %32,13’ü 75-84 yaş arası (Altın Kuşak), %7,55’i 85 yaş üstü (Platin Kuşak) olduğu tespit edildi. Erkeklerin; Yaş ortalaması (yıl) 71,397,11 (60-92), kilo ortalaması (kg) 69,0714,82, boy ortalaması (m) 1,630,08, BKİ ortalaması (kg/m2) 25,774,83, kol çevresi ortalaması (cm) 25,543,57, baldır çevresi ortalaması (cm) 34,596,70, MNA testi ortalaması 10,982,595 olarak tespit edildi. Kadınların; Yaş ortalaması (yıl) 74,859,92 (60-101), kilo ortalaması (kg) 66,7316,36, boy ortalaması (m) 1,5002,0,08, BKİ ortalaması (kg/m2) 29,526,34, kol çevresi ortalaması (cm) 27,684,210, baldır çevresi ortalaması (cm) 32,166,54, MNA testi ortalaması 9,033,02 olarak tespit edildi. Beden Kitle İndeksi’ne göre; %4,59’u zayıf, %35,73’ü normal, %31,8’i kilolu, %25,57’si obez, %2.29’u morbid obez olarak tespit edildi.
Malnütrisyon değerlendirmesinde kullanılan MNA testi puanına göre; %19,34 (n=59)’ünde malnütrisyon, %40 (n=122)’ında malnütrisyon riski; %40’65 (n=124)’inde normal bulundu. Yaşlıların MNA testine göre %59,34 (n=181)’ünde malnütrisyon ve/veya riskinin var olduğu gözlendi. Yaşlıların kol çevresi ölçümüne göre %21,96’sında malnütrisyon ve/veya riski; baldır çevresi ölçümüne göre %38.03’ündemMalnütrisyon ve/veya riski vardı. Kol çevresi ölçümünün MNA testine göre duyarlılığı %19,6, seçiciliği %58,5; baldır çevresi ölçümünün MNA testine göre duyarlılığı%42,8, seçiciliği %67,1 olarak tespit edildi.

Sonuç:
Malnütrisyon tarama ve takiplerinin önem kazandığı hastane, huzurevi ve bakımevi gibi kurumlarda MNA testi sonuçları ile baldır çevresi ölçümünün kol çevresi ölçümüne göre daha duyarlı olduğu tespit edildi.

Anahtar kelimeler:
Antropometri, Yaşlı, Malnütrisyon, Vücut Kitle İndeksi, Baldır çevresi ölçümü, Kol çevresi ölçümü